Het voorgaande samengevat:
Push hands is een onmisbare oefenmethode in taijiquan, maar niet het einddoel.
Taiji moet niet worden verward met vertoon van martiale vaardigheden of competitieve sport.
Zonder persoonlijk contact met de juiste persoon, vindt je niet taijiquan, ook niet na jaren les en oefenen.
In het begin graadminuten verkeerd gemikt, later meters mis en jaren kwijt.
Het probleem is dit: Zolang je onvoldoende lichaamsbeheersing en lichaamsbewustzijn hebt kun je alleen op globaal cognitief niveau begrijpen waar het uiteindelijk om zal blijken te gaan. Iedereen van wie je als beginner lkunt leren bewegen en meer beheersing krijgen over houding van romp, hoofd en ledematen, meer ontspanning, meer lichaamsbeleving, is op zich al een weldoener.
Je bent dus heel lang niet in de positie te beoordelen hoe ver je leraar is en hoe ver hij je kan brengen, zelfs weet je niet of wat hij doet ook maar iets met taiji te maken heeft. Vroeger of later blijkt dat je leraar je in feite niet veel meer bij te brengen heeft. Dan tekent er zich een soort leerweg af van naar een andere leraar gaan of alleen voortoefenen. Daarbij kun je in de europese taijiwereld door workshops en ontmoetingsdagen veel en veel verschillende ervaringen, inspiratie en informatie opdoen. Maar steeds ben jij het zelf die beoordeelt wat in jouw idee van taiji past. Het oefenen met vrij pushen en het zelf les gaan geven krijgen in zo'n leertraject meestal een plaats als nuttige of noodzakelijke stadia. Daardoor word je afhankelijk van je overtuiging van eigen hebben en kunnen en verhard je er in. Daarmee wordt je vermogen om te leren van anderen kleiner. Je kopje is vol, namelijk met concepten en overtuigingen. En zo ga je op in de stroom van zelf geconstrueerde taiji, conceptueel doorgegeven van student op student met in feite niet meer dan beginnersniveau.
We reizen steeds verder en in de tachtiger jaren zijn professoren, leraren en meesters in China gecertificeerd en van staatswege aangesteld om het verwoeste cultuurgoed op een voor de materialistische ideologie toelaatbare wijze opnieuw vorm te geven en met name ook de gegroeide westerse belangstelling niet teleur te stellen. Dat zijn mensen, net zoals jij leerling van conceptueel onderlegde beginners, maar die uiterlijke perfectie hebben bereikt en meer en andere vormen kennen en eventueel ook martiaal vaardig zijn. En allen passen ze zich aan aan de wensen van hun leerlingen, want dit is hun bestaansmiddel. Sommigen zijn nu de leraren van nederlandse leraren, dat wil zeggen dat deze vrij kort bij hen hebben doorgebracht of enkele workshops hebben gevolgd.
En zo gaat er een stroom van gepopulariseerde taiji over de wereld en door de tijd.
Wil je daaraan ontsnappen? Durf je wat je geleerd hebt los te laten dan? Durf je in verlies te investeren?